Bağırsak kanseri, aynı zamanda kolon kanseri olarak da adlandırılır. Dünyada bazı ülkelerde kanser vakalarının %15’ini bağırsak kanseri oluşturur. Kadın var erkeklerde görülen bu kanser türü son yıllarda yaygın hale gelmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde kolon kanseri şu anda kanser çeşitleri arasında üçüncü sırada yer alır. Aynı zamanda ülkede kanserden ölümlerin ikinci nedeni olarak da kolon kanseri belirlenmiştir. Amerika’da yaşayanların arasında yapılan bir istatistik de 20 Amerikalıdan birinin yaşamları boyunca bir evrede kolon kanseri ile karşılaşacağı belirlenmiştir. Son yıllarda özellikle genç yaştaki kişiler arasında da yayılan kolun kanserinin ancak %5 inin genetik faktörlerden kaynaklanmadığı tespit edilmiştir.
Kalın Bağırsak; kolum olarak adlandırılan kalın bağırsak rektum ve ince bağırsak arasında yer alır. Yaklaşık olarak bir ile 1,5 metre uzunluğunda alt bağırsağın kalan kısmıdır.
Kalın bağırsak kolon da dahil olmak üzere çeşitli bölümlerden oluşur. Apandis, yükselen bağırsak, emine bağırsak ve s şeklinde kalın bağırsaktır. Son kısım olarak ise anal kanal karşımıza çıkar. Kolon mukoza tarafından kaplıdır. Besinleri emmeye yardımcı olmak üzere yumuşak bir dokuya sahiptir.
Bağırsak Kanseri
Sindirim sisteminin son kısmı olan bağırsakta tespit edilen kanser türüne bağırsak kanseri denir. Ülkemizde en sık karşılaşılan ilk 5 kanser türünden biridir. Sindirim sisteminin bir parçası olan kolon ve rektumda 1,5m uzunluğundadır. Ters dönmüş bir u harfi görüntüsüne sahiptir. Genel duruşu karnın sağ kısmında kör bağırsak ile başlayarak yukarı çıkar. Karaciğerin alt kısmında dönüş yapar ve karnı yatay olarak geçer. Rektum ile bir dönüş yapıp aşağı inerek birleşir. Rektum ise 15 cm uzunluğunda ve kalın bağırsağın genişlemesi sonrası sindirim sisteminin son kısmını oluşturur.
Bağırsak kanseri kolona yerleşen hücreler ile başlar. Hücre sayısı arttıkça dairesel halkalar kolon etrafına yayılır. Kolon dışına yayılmadan tespit edilmesi çok önemlidir. Erken tanıda kanser hücrelerinin lenf bezleri ve kan dolaşımı ile karaciğere yayılması önlenir. Tüm kanser türlerinde olduğu gibi kolon kanserinde de erken teşhis tedavi için en önemli şarttır. Kan dolaşımı sayesinde en hızlı yayılan kanser türü bağırsak kanseridir.
Bağırsak Kanseri Genetik Faktörler
Bağırsak kanserini genetik faktörler etkiler. Bir ailede bu tür bir kanser geçirmiş ya da rahatsızlık yaşayan kişi var ise birinci derecede yakınları da aynı hastalık ile karşı karşıya olabilir. Genetik faktörlerde karşımıza çıkan genç hasta bu hastalığın görülmesidir. Aynı zamanda tedavi de genetik faktörlerden dolayı olan bağırsak kanserinde daha güçtür.
Herediter polip denilen dışı kolorektal kanseri diğer koloktrel kanserlerden daha hızlı yayılır ve daha fazla görülmektedir. DNA eşleşmelerinin uyumsuzluğu kalıtsal olarak gen mutasyonu bir araya gelir. Genel olarak 45 yaş civarında daha çok görülür. Bu tür gen mutasyonu döl yatağı ve iç zarı, ince bağırsak, idrar yolu ve böbrek havuzcuğu kanseri oluşumuna yatkınlık söz konusudur.
Ailede birinci derecede akrabalarda kanser türlerinin herhangi birinin görülmesi halinde hastalık konusunda düzenli kontrol yapılmalıdır. Kanserin ortaya çıkmasında genetik faktörlerin önemi unutulmamalıdır. Herhangi bir şikayeti ya da kanser öyküsü olmayanlar ile 50 yaşından sonra yılda bir kez kolonoskopi yaptırmalıdır. Uzman doktorlar tarafından uygulanan kolonoskopi ile kanserin erken tespiti mümkündür. Tüm kanser türlerinde olduğu gibi bağırsak kanserinde de erken teşhis tedavi için büyük şanstır. Geç kalınması hallinde yayılması oldukça hızlı gerçekleşen bir kanser türüdür.
Polipler
Aşırı yağlı beslenme, et ağırlıklı beslenme, sigara, şişmanlık ve alkol kullanımı yanı sıra bağırsak kanserinde polipler etkilidir. Polipler kolonoskopi esnasında tespit edilir. Bu tespit ardından ise alınması kanser oluşmamasını sağlar. Hastalığın önlenmesi için bu durum mutlaka düzenli olarak kontrol edilmelidir. Aynı zamanda kadınlarda görülen meme kanseri ve yumurtalık kanseri tespitleri söz konusu ise poliplerin kontrol edilmesi gereklidir.
Poliplerden oluşan kanser durumlarında belirtiler geç görüldüğünden belirtiler ortaya çıktığında çok geç olabilir. Bu nedenle çok küçük bir kısmı kansere dönüşse de uzman bir doktor tarafından mutlaka incelenmelidir. Genel dünya nüfusunda bu durum %10 ve %15 civarındadır. 50 yaş civarındaki insanlarda ise %25 gibi yüksek bir oran söz konusudur. Yaşın 70 i bulması ile birlikte ortaya %50 gibi bir yarı yarıya oran çıkmaktadır.
Poliplerin Özellikleri
- Kendi kendine iyileşmezler,
- Genetik özelliklere bağlı olarak oluşurlar,
- 1 cm civarındadırlar ve 2 cm den büyük iseler çok tehlikelidirler. Mutlaka büyümeleri durumunda alınmalılar,
- Kilo kaybı, bağırsak tıkanıklığı ve şiddetli ağrı belirtileri geç dönemde meydana gelir. Genellikle 40 yaş üzerinde makat bölgesinde kanama söz konusu ise kolon kanseri söz konusu olabilir.
- Poliplerin oluşmasının önüne geçilememektedir. Fakat yaşam şartlarında harekete ve sağlıklı beslenemeye önem vermek gereklidir. Aşırı stres, sigara, alkol ve obezite durumu poliplerin yayılmasını ve büyümesini sağlar. Posalı gıdalar tüketilmeli ve bağırsakları düzenli çalışmasını sağlayan besinler alınmalıdır.
Bağırsak Kanserinde Diğer Faktörler
Polipler ve genetik faktörlerin dışında bağırsak kanserinde 50 yaş üzeri önemli bir faktördür. Yaş ilerledikçe yaşlanan hücrelerin gücü azalır. Kolon kısmında polip sayısı artabilir. Bu nedenle 50 yaş üzeri olan her bireyin yılda bir kez kolonoskopi yaptırması gereklidir.
Bağırsak iltihapları ise iki türlü olarak karşımıza çıkar. Enfeksiyona bağlı olarak ortaya çıkan kolon mukozasında yer alan ülser üleratif kolit ilk türdür. İkinci olarak ise ağızdan anüse kadar uzanan sindirim sisteminin herhangi bir kısmında meydana gelen iltihap durumudur. Bu şekilde iltihap durumları yaşanıyor ise bağırsak kanseri taraması yaptırmak gereklidir.
Beslenme faktörleri de bağırsak kanserinde önemlidir. En sık bağırsak kanseri yaşanan ülke olan Amerika Birleşik Devletleri’nde bilinen fast food beslenme sebebi olarak görülür. Posasız gıda tüketimi bağırsakların sistemini bozar ve çalışmasını engeller.
Bağırsak Kanseri Belirtileri
Bağırsak kanseri belirtileri sürekli ishal olmak ya da kabız olmakla başlar. Aynı zamanda kalın olan büyük tuvaletin incelmesi, makattan kan gelmesi şeklinde sıralanabilir. Bunun yanı sıra aşağıdaki belirtiler söz konusu ise mutlaka doktora başvurulmalıdır.
- Bağırsaklarda sürekli doluluk hissi,
- Dışkılamada zorluk yaşanması,
- Ağrı ve acı ile dışkılama
Bu belirtiler bağırsak kanseri belirtileri arasında en önemlileridir. Bağırsak kanseri söz konusu olup olmadığı ise dışkıda kan incelemesi, kolonoskopi ve laboratuvar incelemeleri ile ortaya çıkar.
Bağırsak Kanseri Tedavisi
Yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkan kanser teşhisi erken tanı ise ameliyatsız olarak bağırsak kanseri tedavisi mümkündür. Poliplerin erken evrede olması büyük önem taşır. Aynı zamanda son yıllarda yapılan araştırmalarda ortaya çıkan polipler gelişmeden müdahale bağırsak kanserine kesin çözümdür.
İleri evrede ise standart bağırsak kanseri tedavisi sadece ameliyattır. Tümör olan bölgenin sağlam dokular ve lenf düğümleri ile birlikte tamamen alınması gereklidir. Onkoloji kurallarında göre ve uzman bir cerrah tarafından yapılan operasyonlar sonrası hastanın tamamen hayatı kurtulur. Eğer tümör anüse yakın ise tedavide mecburen anüsü iptal etmek gerekir. Bu durumda karından dışkılamak gereklidir. Hastanın yaşam kalitesini arttırmak için bu durum mecburi bir tedavidir.